سرنگ یک وسیله پزشکی استوانه ای شکل است که در انتهای آن پیستون لاستیکی قرار دارد که برای تزریق زیرپوستی دارو به بدن یا خروج مایعات از اندام ها استفاده می شود. سرنگ ها معمولا به صورت یکبار مصرف تولید می شوند. جنس سرنگ معمولا از نوع پلاستیک یا شیشه و شفاف است تا به راحتی بتوان مایع درون ان را دید و در صورت لزوم حباب های هوا را از ان خارج کرد.
یک سرنگ از مجموعه سر سوزن و محافظ آن ، محفظه استوانه ای مدرج ، و سیلندر تشکیل شده است. شایع ترین استفاده از سرنگ ، تزریقات به بدن است . سرنگ ها معمولا در طرح ها ، اندازه های متفاوت ، و به منظور کاربردهای گوناگون استفاده می شوند. سر سوزن بر روی سرنگ ها می تواند به صورت جداگانه یا متصل به آن باشد.
انتخاب سرنگ مناسب بسیار اهمیت دارد و همواره باید بهترین و مناسب‌‌ترین سرنگ برای استفاده انتخاب شود. عدم توجه به انتخاب سرنگ مناسب ممکن است باعث بروز مشکلاتی شود. از آن‌جایی که سرنگ یکی از انواع تجهیزات پزشکی است که در تمام داروخانه‌ها موجود است و معمولا همراه با دارو ارائه می‌شود، کمترکسی به انتخاب سرنگ مناسب توجه میکند. دقت در انتخاب سرنگ باعث می‌شود که از مناسب بودن آن اطمینان داشته باشید و از بروز مشکلات احتمالی پیشگیری کنید.
در این مقاله قصد داریم مهم‌ترین ملاک‌ها برای انتخاب سرنگ را به شما ارائه دهیم. از آن‌جایی که می‌توانید سرنگ‌ها در بسته بندی‌هایشان دیده می‌شوند، انتخاب سرنگ مناسب برای تزریق کار سختی نیست و تنها نیازمند بررسی چند نکته جزئی می‌باشد.
ملاک‌های انتخاب سرنگ مناسب
سرنگ‌ها انواع مختلفی دارند؛ سرنگ‌های پلاستیکی، شیشه‌ای و فلزی مهم‌ترین و پرکاربردترین سرنگ‌های موجود در بازار محسوب می‌شوند. در بین این سه نمونه سرنگ‌های پلاستیکی بیشترین استفاده را برای تزریق داروهای مختلف دارند. البته برخی از داروهای خاص وجود دارند که حتما باید با استفاده از نمونه خاصی از سرنگ تزریق شوند.
نوع دارو
توجه به نوع دارویی که قصد تزریق آن را دارید، نکته مهمی است که باید در انتخاب سرنگ مورد توجه قرار دهید. البته داروهای خاص معمولا در بیمارستان‌ها تزریق می‌شوند و بخش اعظمی از داروهایی که خود بیمار نسبت به تهیه آن اقدام میکند، به سرنگ پلاستیکی نیاز دارند.
کاربرد سرنگ‌ها
کاربرد سرنگ‌ها تنها تزریق دارو نیست؛ این وسیله برای نمونه برداری نیز استفاده می‌شود. تعیین نوع کاربرد در انتخاب سرنگ مهم‌ترین نکته‌ای است که باید مد نظر شما باشد. به عنوان مثال سرنگ‌های مخطوری شکل برای نمونه برداری مناسب هستند؛ چرا که طول عمر تیغه میانی آن‌ها بیشتر است. نحوه برش پوست توسط این سرنگ‌ها با سوزن‌های مورب متفاوت است.
میزان دارو مورد نیاز
میزان دارویی که باید تزریق شود از دیگر مواردی است که باید هنگام انتخاب سرنگ به آن توجه کرد. استفاده از سرنگ‌های بزرگ برای داروهایی با میزان کم، امکان بروز مشکل در تزریق را بیشتر میکند. در صورتی که برای دارو با حجم زیاد از سرنگ کوچک استفاده کنید، نیز مشکلات دیگری به وجود می‌آید. نکته‌ای که می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند این است که حداقل حجمی که توسط یک سرنگ تزریق می‌شود باید ۱۰ درصد ظرفیت آن باشد.
اندازه سوزن
اندازه سوزن نیز در انتخاب سرنگ مناسب اهمیت زیادی دارد. اکثر افراد تجربه تزریق پنی سیلین را دارند؛ بهتر است بدانید در صورتی که برای پنی سیلین از سوزن‌های خیلی نازک استفاده کنید، ذرات دارو از سوزن عبور نمی‌کنند، پمپ سرنگ گیر میکند و امکان تزریق وجود ندارد. استفاده از سوزن نامناسب حتی ممکن است باعث شکستن سوزن حین تزریق شود.
سرنگ با سر سوزن ثابت یا جدا
انتخاب سرنگ با سر سوزن ثابت یا جدا نیز دیگر نکته‌ای است که ممکن است شما را دچار تردید کند. سرنگ‌ها سر سوزن ثابت دارای کم‌ترین میزان هدررفت هستند، چرا که بین پیستون و سوزن فضای خالی وجود ندارد. انتخاب سرنگ سرسوزن ثابت برای زمانی مناسب است که یک فرد حرفه‌ای قصد نمونه برداری داشته باشد؛ بهتر است پرستاران و پزشکانی که در زمینه تزریقات کم تجربه هستند از سرنگ‌های سر سوزن جدا استفاده کنند.
بهترین سرنگ چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
در قسمت قبلی در مورد ویژگی‌هایی صحبت کردیم که مناسب بودن یا نبودن یک سرنگ برای تزریق داروی مورد نظر را تعیین میکند. در ادامه در مورد ویژگی‌های سرنگ مناسب صحبت می‌کنیم.
- انتخاب سرنگی که با سیلیکون مدیکال ساخته شده باشد، اهمیت زیادی دارد. سیلیکون‌هایی که برای مصرف پزشکی نیستند، به مرور زمان در بدن بیمار نارسایی کبدی ایجاد می‌کنند.
- جنس سوزن در انتخاب سرنگ و برند آن اهمیت دارد. اولین نکته مهم این است که سوزن محکم باشد و نشکند. البته نود درصد از سرنگ‌های موجود این ویژگی را دارند. نوع سوزن در میزان درد ناشی از تزریق نیز موثر است. هرچه سوزن تیزتر و نازک‌تر باشد، میزان درد کاهش می‌یابد.
- اندازه سرنگ به نوع تزریق نیز وابسته است. برای مثال سرنگ‌های که برای تزریق عضلانی استفاده می‌شوند، باید ۵ سی‌سی باشند.
دانستن نکاتی که ذکر شد به شما کمک میکند که بدانید در انتخاب سرنگ باید به چه مواردی دقت کنید.
کاربرد، مهم‌ترین فاکتور تعیین کننده انتخاب سرنگ مناسب است
چگونه سرنگ مناسب را انتخاب کنیم؟
پزشک می‌تواند به شما در انتخاب بهترین سرنگ کمک کند.
از آن‌جایی که بیماران کم‌تر در مورد انتخاب سرنگ اطلاعات دارند؛ داروخانه‌ها معمولا با توجه به نوع دارو و نوع تزریق و کاربرد، سرنگ مناسب را به مشتریان خود تحویل می‌دهند. بنابراین اگر از داروخانه‌های معتبر دارو تهیه کنید، از انتخاب سرنگ مناسب نیز اطمینان پیدا می‌کنید.
پزشک شما می‌تواند بهترین راهنما در انتخاب سرنگ باشد. پرسیدن اطلاعات مورد نیاز خود برای انتخاب سرنگ و مراجعه به داروخانه مورد تأیید پزشکتان باعث می‌شود سرنگ مناسب را انتخاب کنید. البته معمولا در بیمارستان‌ها تجهیزات پزشکی به صورت کامل وجود دارد و به بیماران ارائه می‌شود. همچنین در صورتی که نیاز باشد بیمار یا همراهان وی برای تهیه دارو و سرنگ اقدام کنند؛ حتما اطلاعات مورد نیاز برای داروخانه در نسخه نوشته می‌شود و جای نگرانی در مورد انتخاب سرنگ وجود نخواهد داشت.
برای اطمینان حتما زمان تحویل سرنگ برخی از نکات ظاهری را بررسی کنید. هنگام انتخاب سرنگ باید به نکات ساده‌ای که در ادامه بیان می‌کنیم، توجه کنید:
- اطمینان پیدا کنید که بسته بندی سرنگ کاملا پلمپ است و هیچ آسیبی ندیده است؛ گاهی اوقات حین حمل بار ممکن است بسته بندی سرنگ آسیب ببیند که باعث از بین رفتن استریلیزه سرنگ می‌شود.
- سوزن باید به طور کامل در محفظه باشد؛ انتخاب سرنگی که سوزن آن از محفظه خارج شده است، درست نیست. همچنین پمپ سرنگ نیز باید سالم باشد. در صورت وجود شکستگی یا آسیب در سوزن یا پمپ از متصدی داروخانه درخواست تعویض سرنگ را داشته باشید.
- به اطلاعات درج شده روی بسته بندی سرنگ توجه کنید. بهتر است سرنگ برندهای معتبر را خریداری کنید.
- مطمئن باشید که تاریخ انقضای سرنگ فرا نرسیده باشد و زمان مناسب برای استفاده از سرنگ داشته باشید. بهتر است دقیقا زمانی که می‌خواهید دارو را تزریق کنید برای تهیه و انتخاب سرنگ اقدام نمایید.
- به برخی از ویژگی‌های ظاهری مانند درجه بندی‌ها و... توجه کنید. مطمئن شوید که همه چیز درست و به جا نوشته شده باشد و انتخاب سرنگ با داروی مورد نظرتان هماهنگ باشد.
البته حساسیت زیاد در انتخاب سرنگ نیز کار درستی نیست. دانستن این نکات در انتخاب سرنگ مناسب موثر است و می‌دانید که دقیقا چه مواردی را باید بررسی کنید.