شکستگی استخوان های بدن از جمه مشکلاتی میباشد که احتمال بروز آن برای هر فرد در طول زندگی وجود دارد. شکستگی استخوان هنگامی رخ می دهد که فشار بیشتر از قدرت استحکام و مقاومت استخوان به استخوان وارد شود، در نتیجه استخوان در مقابل این فشار مقاومت نکرده و با شکستگی همراه میشود. یکی از عواملی که بر میزان بروز شکستگی تاثیر دارد، عامل سن میباشد. با افزایش سن از میزان مقاومت و استحکام استخوان ها کاسته شده و در برابر فشارهای وارده شکننده تر میشوند. انواع مختلف شکستگی شامل: شکستگی باز، شکستگی بسته، شکستگی جابجا شده و شکستگی جابجا نشده نیازمند درمان فوری میباشند.
استخوان های شکسته بایستی در جای خود قرار بگیرند و با گذشت زمان ترمیم شوند. باید توجه شود که درمان شکستگی متناسب با نوع آسیب، محل آسیب و شدت آسیب وارده انتخاب می شود. بدین منظور نیاز است تا از طریق گچ گیری و یا آتل بندی و دیگر روشهای درمان از جابجایی و حرکت اندام آسیب دیده جلوگیری شود تا روند درمان و ترمیم سریع تر صورت بگیرد. در شکستگیهای شدید و حساس مانند شکستگی استخوان لگن نیاز به عمل جراحی و ثابت نگهداشتن استخوان ها در کنار یکدیگر وجود دارد. در صورتی که در برخی از شکستگیها بدون نیاز به عمل جراحی استخوان ها در موقعیت صحیح خود قرار میگیرند، این کار با استفاده از عمل جا انداختن صورت میگیرد. در اعمال جراحی به منظور درمان شکستگی ممکن است از ابزارهایی مانند پین، میله، پیچ و یا سیم کابل استفاده شود.
در صورتی که عضو بدن دچار شکستگی، دررفتگی یا ضرب دیدگی باشد جهت کاهش آسیبهای وارده و ثابت نگهداشتن عضو از آتل بندی استفاده میشود. بدین منظور دو جسم ثابت مانند چوب یا سایر لوازم مشابه در اطراف عضو آسیب دیده قرار میگیرد و با استفاده از باند یا پارچه چوب یا جسم ثابت در جای خود فیکس میشود. آتل ممکن است از نوع آتل خشک یعنی چوب یا صفحات فلزی، آتل کششی، آتل بادی، آتل پلاستیکی و یا آتل نرم مانند بالش باشد.
استفاده از آتل یا اسپلینت (Splint)های آماده راحت تر و سریع تر میباشد، در حالی که میتوان از باند ارتوپدی فایبر گلاس (گچ فایبر گلاس) نیز متناسب با نیاز بیمار نیز آتل تهیه کرد. آتلهای اماده از باندهای متصل تشکیل شده است که میتوان با استفاده از باندهای ولکرو آتل را از اندام جدا کرد یا سفت یا شل باندپیچی کرد.
پس از جا انداختن یا انجام عمل جراحی بی حرکت بودن عضو آسیب دیده دارای اهمیت فراوان میباشد. بنابراین با استفاده از روش گچ گیری که معادل انگلیسی آن Cast می باشد میتوان بهره برد. با استفاده از گچ قالب محکم در اطراف استخوان یا مفصل یا اندام آسیب دیده ایجاد میشود و از حرکات آن برای مدتی جلوگیری میکند. گچ گرفتن محل مورد نظر از بروز اسپاسمها و انقباضهای عضلانی جلوگیری کرده و عوارض ناشی از آسیب اندام را کاهش میدهد. برخلاف گچ، آتل نیز که نوعی قالب جهت حمایت از بافت اندام آسیب دیده است، از یک طرف اندام را پوشانده و از طرف دیگر باز میباشد. اندازه قالب تهیه شده برای آن که یک مفصل در بالای محل شکستگی و یک مفصل در پایین محل شکستگی را بی حرکت نگه دارد، دارای اهمیت میباشد.
برای عمل گچ گیری میتوان از گچ معمولی یا گچ فایبر گلاس استفاده نمود. امروزه اغلب گچ فایبر گلاس به جای گچ معمولی به کار گرفته میشود. در ادامه به بررسی این دو نوع محصول می پردازیم:
گچ معمولی یا پاریس از جنس کتان محکم به همراه نشاسته بوده و در مجموع سولفات کلسیم نیمه هیدراته می باشد. این گچ کلسینه و به حالت پودری بوده و با افزودن آب به آن به سولفات کلسیم هیدارته تبدیل شده و سفت میشود. این واکنش یک واکنش گرماده میباشد، لذا به هنگام گچ گیری در محل مورد نظر بیمار حرارت را احساس میکند. حلقه ها یا نوارهای گچ معمولی از جنس گاز پانسمان پوششی هستند که پزشک با ایجاد گچ به میزان مورد نظر آن را در محل آسیب دیده قرار میدهد. البته دقت داشته باشید که گچ مستقیما روی پوست قرار نمی گیرد، بلکه روی پوشش نوار پنبه ای سوار میشود. به هر میزان که مقدار پوشش نوار پنبهای قرار گرفته بر روی اندام بیشتر باشد، حرارت کمتری احساس خواهد شد. مدت زمان خشک شدن گچ در فضای آزاد نزدیک به 5- 10 دقیقه به طول میانجامد.
گچ فایبر گلاس از جنس فیبرهای شیشه و رزین بوده و دارای ماهیت کامپوزیتی (Composite) میباشد. فایبر گلاس که یک نوع پلاستیک محسوب میشود سبک، دارای مقاومت بالا، ضد حساسیت، مقاوم در برابر رطوبت و قابلیت شکل پذیری آسان میباشد. بنابراین پزشک یا متخصص به راحتی می تواند آن را به شکل اندام گچ گیری شده دربیاورد. گچ فایبر گلاس در قالبهای حلقوی تهیه و پس از ترکیب با آب در مدت زمان 3-4 دقیقه خشک و سفت میشود. باند ارتوپدی فایبر گلاس در مقایسه با گچ معمولی از منافذ بیشتری برخوردار است بنابراین اشعه ایکس را به راحتی از خود عبور داده و برای انجام رادیوگرافی و تصویربرداری از بافت آسیب دیده مناسب می باشد. سطح خارجی ضدآب این باند آن را به یکی از کاربردی ترین لوازم گچ گیری تبدیل کرده است. باید توجه داشت که مدت زمان خشک شدن گچ فایبر گلاس در مقایسه با گچ معمولی کمتر می باشد، بنابراین باید متخصص از مهارت و سرعت عمل کافی برخوردار باشد.
همان طور که اشاره شد گچ مستقیما در تماس با پوست بیمار نیست. به منظور جلوگیری از تماس مستقیم گچ با پوست بیمار و چسبیدن به موهای پوست از جوراب نخی استاکینت (stockinet) یا نوار پنبه ای استفاده میشود. نوارهای پنبه ای در حدود دومتر و عرض 10-20 سانتی متر و با ضخامت چند میلی متر وجود دارند. گاهی اوقات نیز جهت نرم نگهداشتن باند و جلوگیری از آلودگی، جلوگیری از بروز حساسیت و خارش و همچنین پرهیز از ارتباط مستقیم پوست با گچ و ایجاد زخم از باند ویبریل با الیاف پنبه استفاده میشود.
با توجه به آسیب به وجود آمده، اندام مورد نظر دچار تورم و در برخی مواقع التهاب میشود، در این صورت چنان چه متخصص احتمال دهد که تورم ممکن است بیشتر شود، از نوارهای پنبه ای بیشتری استفاده میکند. اندام مورد نظر در حالت مناسب قرار گرفته و متخصص گچ فایبر گلاس را با آب مخلوط میکند، سپس اطراف محل شکستگی را با مخلوط حاصل میپوشاند. پس از گذشت چند دقیقه گچ سفت و سخت شده و می توان روی آن را پوشاند. توجه داشته باشید که پیچاندن گچ نباید با اعمال فشار همراه باشد و اسیب بیشتری به اندام برساند. در طول دوره درمان باید دقت داشته باشید که آتل خیس نشود، چرا که رطوبت سبب تضعیف و شل شدن گچ میشود، همچنین نوار پنبه ای مرطوب ممکن است سبب بروز مشکلات و حساسیت های پوستی شود.
باند ارتوپدی فایبر گلاس یا گچ فایبر گلاس در مقایسه با گچ معمولی گران تر میباشد. از این رو خرید گچ فایبر گلاس با مناسب ترین قیمت و بهترین کیفیت برای مراکز درمانی، به ویژه مراکز پذیرش کننده بیماران ترومایی اهمیت بسیاری دارد. گچ فایبر گلاس در رنگ های متنوع قرمز، سبز، آبی، سفید، زرد و ... موجود می باشد. گچ فایبر گلاس در عرضهای 2، 3، 4 و 5 اینچ و طولی نزدیک به 450 سانتی متر تولید میشود. با توجه به محل گچ گیری و عرض محل مورد نظر از گچ با عرضهای متفاوت استفاده میشود. به عنوان مثال برای گچ گیری انگشتها و یا برای گچ گیری اندام کودکان که دارای عرض کمتری نسبت به اندام بزرگسالان هستند از گچها با عرض 2 و 3 میتوان استفاده کرد. گچ فایبر گلاس با عرض 4 و 5 برای گچ گیری اندام بزرگ و به ویژه برای افراد بزرگسال مناسب میباشد.
باند ارتوپدی فایبر گلاس یا گچ پلاستیکی در بستههای ده عددی و در کارتن های 90 عددی عرضه میگردد. توصیه میشود پیش از خرید از آخرین قیمت این محصول و موجودی آن اطلاع کسب نمایید. برای خرید گچ فایبر گلاس مناسب می توانید از راهنمایی کارشناسان آسان مد بهره مند شوید.