اتوکلاو

دستگاه اتوکلاو چیست؟

دستگاه اتوکلاو (Autoclave) از تجهیزات مهم آزمایشگاهی است که به منظور استریل و سترون کردن دیگر وسایل استفاده می شود. اتوکلاو ها با استفاده ازبخار آب  و فشار می توانند ابزارهای قرارداده شده در اتاقک اتوکلاو را استرلیزه کنند. سترون کردن یک وسیله به معنی از بین بردن تمامی موجودات زنده ی موجود با استفاده از بخار آب ، تحت فشار است.

کاربرد دستگاه اتوکلاو

وجود دستگاه اتوکلاو بسیار در پزشکی و پیراپزشکی با اهمیت است زیرا با استفاده از این دستگاه امکان استرلیزه کردن وسایل در آزمایشگاه ها، بیمارستان ها، صنایع شیمیایی، دامپزشکی، صنایع غذایی و در هر مکان دیگری که برای استفاده کردن از تجهیزاتشان نیاز به استریل کردن آنها دارند از اتوکلاو استفاده می شود.

در همه ی فعالیت هایی که نیاز است گندزدایی، تمیز کردن و ذخیره سازی مواد به بهترین نحو انجام شود استفاده از دستگاه اتوکلاو کاربرد دارد. به طور کلی سلول های انسانی و حیوانی و مواد دفعی آنها همچنین محصولات خون انسان و حیوان را می توان با این دستگاه استریل کرد.

از اتوکلاو ها برای استریل مواد سمی یا مواد قابل اشتعال و فرار و یا داروهای سرطان زا استفاده نمی شود.

انواع دستگاه اتوکلاو

از نظر محدوده ی دمایی اتوکلاو ها به  2 دسته تقسیم می شوند:

• اتوکلاو با دمای بالا
• اتوکلاو با دمای پایین

از نظر کلاس اتوکلاوها به 3 دسته تقسیم  می شوند:

دستگاه اتوکلاو کلاس N: این دستگاه فقط برای استریل وسایل بدون پوشش کارامد است.

دستگاه اتوکلاو کلاس S: کارخانه تولید دستگاه وسایلی را که می توان با این دستگاه استریل کرد را مشخص می کند مانند وسایل بدون پوشش و پوشش دار جامد پارچه ها وسایل سوراخ دار مدل B و غیره.

دستگاه اتوکلاو کلاس B: این اتوکلاو ها تمامی وسایل پوشش دار و بدون پوشش و پارچه های نساجی وسایل سوراخ دار مدل  A B را می توانند استریل کنند. این دستگاه دارای پمپ وکیوم قوی است.

اجزای دستگاه اتوکلاو

در اتوکلاو: قسمتی از دستگاه است که با باز نمودن ان امکان قرار دادن وسایل و برداشتن آنها از دستگاه به وجود می اید. همچنین این قسمت از دستگاه سنسورهای جلوگیری از باز شدن درب دستگاه در هنگام کار کردن را دارد.

اتاقک استریلیزاسیون: محفظه ای که وسایل درون ان قرار میگیرند و سترون می شوند. این محفظه در زمان کار دستگاه اتوکلاو مملو از بخار آب  شده و تحت فشار تعیین شده قرار میگیرد.

دریجه ی ایمنی: این دریچه که در اتاقک اتوکلاو وجود دارد از افزایش فشار بخار بیش از حد تنظیم شده جلوگیری می کند.

دماسنج: با استفاده از دماسنج می توان بر میزان دمای درون اتاقک در حین انجام کار دستگاه نظارت کرد.

فشار سنج اتاقک: آب ن وسیله فشار درون اتاقک را در زمان فعالیت نشان میدهد همچنین یک آب زار مکانیکی دیگر نیز وجود دارد که نشان دهنده ی فشار درون محافظ بیرونی دستگاه اتوکلاو است

خروجی مواد حاصل از سترون سازی:  این خروجی مایع حاصل از سترون کردن آب زار با بخار آب  را جمع اوری می کند.

خروجی بخار: با اتمام کار اتوکلاو بخار دستگاه از طریق این مجرا خارج می شود.

ژنراتور بخار: مهمترین قسمت دستگاه اتوکلاو است که با استفاده از انرژی حاصل از سوخت و یا انرژی الکتریکی، انرژی گرمایی را به آب  منتقل می کند.

اصول استفاده از دستگاه اتوکلاو

• ـ پس از استریل شدن وسایل نباید تا قبل از انکه خشک بشوند آنها را از دستگاه خارج کرد.
• ـ کیسه ها برای استریل شدن در دستگاه باید شل بسته شوند و ظروف شیشه ای را باید از کناره ی آن در دستگاه قرار داد تا بخار آب  بتواند به راحتی در آنها نفوذ کند.
• ـ برای وسایل چرب باید از یک روش دیگر عملیات استریل کردن را انجام داد زیرا بخار آب  در چربی نفوذ ندارد.
• ـ هیچگاه تا قبل از آنکه حرارت و فشار دستگاه اتوکلاو به حالت عادی بازنگشته است، درب دستگاه نباید باز شود.