ضدعفونی کننده ها (Antiseptic) و گندزداها (Disinfection)
استفاده از ضدعفونی کننده ها این روزها به دلیل گسترش ویروس ها بسیار رواج پیدا کرده است. از انواع مختلف ضدعفونی کننده ها برای سطوح و بدن استفاده می شود. بهتر است ابتدا کمی بیشتر در رابطه با ضدعفونی کننده ها بدانیم. انواع میکروب هایی که نیاز به استفاده از مواد ضدعفونی را رواج دادند می توان به موارد زیر اشاره نمود:
قارچ ها
باکتری ها
ویروس ها
اسپورها
مخمرها
کپک ها
به طور کلی مواد ضد میکروبی که برای از بین بردن میکروب ها مورد استفاده قرار می گیرند در چند دسته زیر تقسیم بندی می شوند:
آنتی سپتیک ها (Antiseptic) که اصطلاحا ضدعفونی کننده گفته می شوند.
دیس اینفکتانت ها (Disinfectant) که اصطلاحا گندزدا گفته می شوند.
داروی های ضد ویروس
آنتی سپتیک ها بیشتر به منظور از بین بردن میکروب ها روی سطوح بافت زنده پوست و بدن مورد استفاده قرار می گیرند. دیس اینفکتانت ها بیشتر برای از بین بردن میکروب ها روی سطوح و اشیا کاربرد دارند. داروهای ضد ویروس نیز در داخل بدن موجود زنده برای از بین بردن میکروب ها استفاده می شوند. به طور کلی در اصطلاح عامیانه مواد ضد میکروبی که قادر به از بین بردن یا مهار میکروب ها باشند را ضدعفونی کننده می نامند. امروزه با پیشرفت تکنولوژی ضدعفونی کننده نیز ارتقا پیدا کردند، بدین معنا با ارائه فرمول های جدید مواد ضدعفونی کننده ای وارد بازار شده است که هم بتوان در سطوح و هم برای پوست بدن استفاده کرد. ضدعفونی کننده برای استعمال خارجی کاربرد دارد و به هیچ وجه از راه دهان، گوش، بینی و یا توسط تنفس نباید وارد بدن شوند. به همین دلیل هنگام استفاده از ضدعفونی کننده باید به نکات بهداشتی و مراقبتی دقت نمود.
انتخاب یک ضدعفونی کننده مناسب
همان طور که اشاره شد، ضدعفونی کننده براساس عملکرد به ۲ نوع تقسیم می شوند. ضدعفونی کننده ها با خاصیت از بین بردن میکروب ها و ضدعفونی کننده با خاصیت مهار عملکرد میکروب ها. انتخاب یک ضدعفونی کننده مناسب بستگی به طیف از بین برندگی میکروب های آن دارند، برای این مورد باید به قسمت توضیحات آن مراجعه نمود تا بتوان متوجه شد که محصول کدام دسته از میکروب ها را تحت تاثیر قرار می دهد. یک ضدعفونی کننده و گندزدا نباید تحت تاثیر عوامل محیطی قرار گرفته و نباید باعث ایجاد خورندگی و آسیب شود. بهتر است ضدعفونی کننده ها و گندزداها اثر ماندگاری داشته باشند، حساسیت ایجاد نکنند و برای محیط زیست مضر نباشند. معمولا برخی از ضد میکروب ها لازم است تا به حالت رقیق شده تر در ترکیب با مواد دیگر دربیایند. به همین منظورضدعفونی کننده یا گندزدایی مناسب است که هم در حالت رقیق و هم در حالت غلیظ اثر دهی مناسب داشته باشد.
میکروب ها به طور کلی به دو دسته گرم منفی و گرم مثبت تقسیم میشوند. این دسته بندی بر اساس رنگ بندی و ویژگی های هر میکروب و باکتری می باشد. بر اساس تحقیقات و یافته های پزشکی، واکنش باکتری ها و میکروب های گرم منفی و گرم مثبت در مقابل آنتی بیوتیک ها و ضدعفونی کننده ها متفاوت است. به همین دلیل آشنایی با نوع ویروس و باکتری که قصد از بین بردن و یا مهار آن می باشد، به انتخاب یک ضدعفونی کننده یا گندزدا بسیار موثر است.
تقسیم بندی انواع ضد عفونی کننده و گندزدا ها
ضدعفونی کننده ها و گندزداها به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند. این انواع عبارتند از:
1. مواد ضد میکروبی سطح بالا: شامل پراکسید هیدروژن، پراستیک اسید، گلوتارآلدئید، فرمالدئید. این مواد بسیار قوی هستند که در استفاده از آن ها باید دقت بسیار بالایی به خرج داد. بیشتر در گندزدایی ابزار آلات پزشکی و دندان پزشکی و در سطوح بالا مورد استفاده قرار می گیرند.
2. مواد ضدمیکروبی سطح متوسط شامل کلر و ترکیبات کلره، ید و ترکیبات یده ( محلول های آبی خالص مانند لوگل، محلول های الکی مانند تنتوريد، ترکیب های یدوفوریک مانند بتادین)، الکل ها. که بیشتر در سطح عموم در دسترس هستند و می توان در مصارف خانگی، صنعتی و پزشکی استفاده نمود.
3. مواد ضد میکروبی سطح پایین شامل فنل و ترکیبات فنلی، ترکیبات امونیوم کواترنر. این مواد برای مصارف بیمارستان و آزمایشگاهی غیر بحرانی مورد استفاده قرار می گیرند.
علاوه بر تقسیم بندی بالا در رابطه با اثر بخشی انواع ضدعفونی کننده ها، از روش دیگری به نام ضریب فنول استفاده می شود. جهت تخمین میزان عملکرد یک ضد میکروب یا همان ضدعفونی کننده یا گندزدا، از آن ها روی یک میکروب استاندارد تحت آزمایش استاندارد استفاده می شود. در این حالت اگر میزان اثربخشی آن ضدعفونی کننده یا گندزدا بیشتر از اثر فنول بود، ضریب بزرگ تر از ۱ فنول، و اگر کمتر بود، ضریب کوچکتر از ۱ فنول به آن مواد اختصاص داده می شود.
نکته مهم در اثر بخشی بسیاری از ضدعفونی کننده ها ترکیبات آن ها با یکدیگر است. برای این منظور قبل از تهیه یک ضدعفونی کننده یا گندزدا در رابطه با انواع ترکیبات آن، میزان اثر بخشی آن ها بر اساس ضرایب، تقسیم بندی و نوع واکنش روی گرم های مختلف میکروب ها، تحقیقات کامل و جامعی حتما داشته باشید.
سطوح گندزدایی
دسته بندی مواد گندزدا از نظر سطح گندزدای:
سطح بالا H.L.D – High Level Disinfectant
سطح متوسط I.L.D – Intermediate Level Disinfectant
سطح پایین L.L.D – Low Level Disinfectant
مواد گندزدای سطح بالا (H.L.D) باعث کشته شدن تمام ارگانیسمها به جز تعداد زیادی از اسپورها می شوند. مواد گندزدای سطح متوسط (I.L.D) باعث کشته شدن همه ارگانیسمهای وژتاتیو از جمله مایکوباکتریوم توبرکولوزیس می شوند و مواد گندزدای سطح پایین (L.L.D) باعث حذف خیلی از باکتریهای وژتاتیو، قارچها و ویروسها می شوند.
محلول ضدعفونی کننده ساولن (بهسیمیدسی یا سیتریمیدسی)
ساولن در ضدعفونی سریع ابزارها و وسایل پزشکی و جراحی و همچنین شستشوی دست جراح و تمیز کردن زخمها کاربرد دارد. همچنین محلول یک درصد آن برای ضدعفونی زخمها و شستن پوست دست و بدن بسیار مناسب است. این محلول جزء مواد گندزدای سطح متوسط (I.L.D) و سطح پایین (L.L.D) محسوب می گردد.
این ماده باکتری کش قوی است، ولی بر ویروسها اثری ندارد. از تماس ساولن با چشم و گوش باید جلوگیری کرد. ورود آن در گوش باعث کر شدن میشود. ساولن باید به دور از نور و در ظرفهای کدر نگهداری شود. درب ظروف محتوی ساولن نباید چوب پنبهای و پلاستیکی باشد، زیرا این مواد، ساولن را خراب میکنند. ساولن توسط صابون شسته و بیاثر میشود.
ترکیبات شیمیایی محلول ساولن 250 سی سی
ستریماید 37.5% + کلرهگزیدین گلوکونات 7.5%
روش تهیه محلول ساولن 250 سی سی
محلول ۱:۳۰ ۳۳ میلی لیتر در ۱ لیتر آب
مکانیسم اثر محلول ساولن 250 سی سی
ستریماید دارای خاصیت کاتیونی مشابه ترکیبات چهارتایی آمونیوم می باشد که در طی دو مرحله عمل می کند. در مرحله اول بیوفیلم هایی که باعث حفظ میکروارگانیسم ها در سطوح می شود حل کرده و در مرحله دوم آن ها را از بین می برد. بخش کاتیونی این ماده با بخش آنیونی دیواره سلولی باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها متصل و وارد غشاء سلولی شده و با سست کردن اجزاء سلولی از رشد سلولی جلوگیری می کند. کلرهگزیدین گلوکونات هم به واسطه بار مثبت، جایگزین آنیون های دیواره سلولی باکتری ها می شود و باعث اختلال در متابولیسم میکروارگانیسم ها شده وسبب انهدام آن ها می گردد.
موارد مصرف محلول ساولن 250 سی سی
این محلول برای ضدعفونی کردن زخم، خراش و ساییدگی های پوستی، بهداشتی نمودن جایگاه دام و طیور (با استفاده از دستگاه سمپاش)، ضدعفونی کردن سطح پوست و ضدعفونی کردن محل قبل وبعد ازعمل جراحی، به صورت رقیق شده مورد استفاده قرار می گیرد.
مقدار مصرف محلول ساولن 250 سی سی
1- ضدعفونی کردن وسایل، تجهیزات و لوازم: 1 لیتر در200 لیترآب
2- ضدعفونی کردن وسایل ولوازم بیمارستانی (به مدت 30 دقیقه سپس با آب شستشو داده شود): 1 لیتردر100 لیترآب
3- ضدعفونی کردن زخم ها، سوختگی ها وخراشیدگی های پوستی: 35 میلی لیتردر1 لیترآب
4- ضدعفونی کردن پوست قبل ازجراحی و وسایل جراحی و اتاق عمل (به مدت 2 دقیقه): 35 میلی لیتر در 1 لیترآب
روش مصرف محلول ساولن 250 سی سی
ازطریق رقیق نمودن با آب سرد وتمیز، اسپری یا غوطه ورسازی، جهت ضدعفونی مورد استفاده قرار می گیرد.
توجه: زمان تماس برای ضدعفونی نمودن اشیاء توسط این محلول 30 دقیقه می باشد، همچنین محلول رقیق شده به مدت یک هفته در ظروف دربسته قابل مصرف است.
خرید محلول ساولن 250 سی سی
برای خرید محلول ساولن 250 سی سی شرکت بهسا می توانید به سایت آسان مد مراجعه کرده و بنا به نیاز مرکز درمانی خود به تهیه محلول ساولن 250 سی سی به تعداد مورد نظر خود اقدام نمایید. همچنین در این مسیر از راهنمایی کارشناسان فروشگاه می توانید بهره مند گردید. آسان مد خریدی با بالترین کیفیت و پایین ترین قیمت را برای شما تضمین می نماید. توجه کنید که در حال حاضر محلول ساولن 250cc فقط توسط شرکت بهسا تولید می شود و هیچ مشابهی ندارد.